DE VROUWENKWESTIE IN „INSTRUMENTUM LABORIS“

Kritische opmerkingen en verwachtingen daarbij


„Veel antwoorden betreffen ‚de kwestie van vrouwen in maatschappij en kerk‘ en geven aan dat in verschillende kerkgemeenschappen – heel betekenisvol en moedig in sommige, minder vergaand en bescheiden in andere – een flinke vooruitgang plaats vindt bij het corrigeren van dwalingen en het bevorderen van de gelijkwaardigheid van vrouwen, van het begrip van gelijke rechten en plichten van mannen en vrouwen op de onderscheiden terreinen van het familieleven en het maatschappelijk leven, en van de bijzondere bijdrage van christinnen tot het leven en de evangeliseringsactiviteit van de kerk. Men moet tegelijk eerlijk toegeven dat vooral in sommige kerken op dit punt nog een hele weg af te leggen is.“ (IL, 48)

Meer is er op de 46 bladzijden van het Instrumentum Laboris voor de Europese bisschoppensynode niet te vinden ten aanzien van het thema ‚vrouw‘. Het is ook nauwelijks van de in Rome aanwezige bisschoppen te verwachten dat zij zich met een daadwerkelijke gelijkstelling van vrouwen in de rooms-katholieke kerk bezig zullen houden. Daarom zijn onze stemmen noodzakelijk en wij nodigen vrouwen en mannen uit hun stem eveneens te laten horen zodat het bij deze bisschoppensynode niet opnieuw bij de gebruikelijke alibi-uitspraken over vrouwen in kerk en maatschappij blijft.

Commentaren, aanvullingen, kritiek graag naar: i.thurner@tirol.com

1) „…,de kwestie van vrouwen in maatschappij en kerk‘ “– Het klinkt eigenaardig wanneer bisschoppen – wellicht – eindelijk de moed bijeenrapen terwijl in het staatkundig en maatschappelijke leven de gelijkwaardigheid van vrouwen heden ten dage een vanzelfsprekende vooronderstelling is voor alle wetten en maatregelen! Juist een geloofsgemeenschap die een God verkondigt die zich richt op de benadeelden, de kleinen en de armen en deze houding terecht van katholieke vrouwen en mannen eist, zou baanbrekend moeten zijn waar het de gelijkwaardigheid van vrouwen en mannen betreft en niet met tegenzin achter deze ontwikkeling aan strompelen.

  • ? Rooms-katholieke vrouwen verwachten derhalve van de Europese bisschoppensynode heldere uitspraken over hetgeen voor etnische, maatschappelijke en economische feitelijkheden heden vanzelfsprekend is: dat ook het vrouwelijk geslacht geen belemmering is om geheel tot Christus te behoren, een te zijn met hem en dat vrouwen daardoor ‚erfgenamen van de belofte‘ zijn (zie Gal 3, 26-29).


2) „…bij het corrigeren van dwalingen“ – Een (bijna) onmogelijk waagstuk zolang mannen krachtens hun ambt de enige zijn die waardigheid, wezen en opdracht van vrouwen definiëren en vrouwen daarmee nog steeds tot object van zielzorg maken, aan wie voorgeschreven kan worden wat goed voor haar is.

  • ? Rooms-katholieke vrouwen verwachten derhalve van de Europese bisschoppensynode een duidelijke afzwering van elk spreken over vrouwen en van definities van haar wezen en haar waardigheid, zolang vrouwen zelf niet ter sprake kunnen brengen wat haar beweegt, en haar verboden wordt over haar veelvoudige roepingen te spreken en ernaar te leven.


3) „… de bijzondere bijdrage van christinnen tot het leven en de evangeliseringsactiviteit van de kerk“  - Kerkelijk praktiseren is in hoge mate praktiseren van vrouwen. Zij zijn vandaag de dag op alle werkterreinen van de rooms-katholieke kerk actief en nemen verantwoordelijkheid op zich. Zij vervullen functies als beroep of als ereambt die vroeger niemand hun had toevertrouwd, zij zijn theologisch toegerust en zijn gepredestineerd om goedheid, liefde, heil, barmhartigheid – het naar het voorbeeld van God zich richten op mensen – letterlijk te belichamen.

  • ? Rooms-katholieke vrouwen verwachten derhalve van de Europese bisschoppensynode een beslist opgeven van de traditionele houding om vrouwen tot haar moederrol te reduceren en haar alleen in het kader van het gezin verantwoordelijke taken voor het leven en de evangeliseringsactiviteit van de kerk toe te vertrouwen.
4) „ Men moet tegelijk eerlijk toegeven dat vooral in sommige kerken op dit punt nog een hele weg af te leggen is.“ – Op deze eerlijke bekentenis moeten eindelijk concrete daden volgen. Het betreft immers vooral de rooms-katholieke kerk. Zusterkerken zijn op deze weg al voorgegaan en tonen daarmee hoe verrijkend het kan zijn wanneer vrouwen en mannen gezamenlijk als beeld van God werkzaam zijn en het door God gewilde, inclusieve menszijn ook in de kerk beleven, ontvouwen en zichtbaar maken.
  • Rooms-katholieke vrouwen verwachten derhalve van de Europese bisschoppensynode ten aanzien van de Oecumene niet alleen een eenzijdige oriëntering op de orthodoxe kerken en een consideratie met hun gevoeligheden bij de vrouwenkwestie (terwijl de praktijk van deze kerken voor gescheiden en opnieuw gehuwden en voor gehuwde priesters geenszins als maatstaf genomen wordt). De praktijk van andere kerken, bijv. om vrouwen te wijden resp. in het ambt te bevestigen waarmee voor haar de weg geopend wordt om haar roeping door God te beleven, dient een zelfde gewicht te krijgen als de afwijzing door de Oosterse kerken. Pas wanneer vrouwen dezelfde mogelijkheden als mannen hebben om de roep van God te volgen, wordt zichtbaar en tastbaar dat allen ‚een‘ zijn in Christus Jezus en er geen Oost en West, geen slaaf en vrije, geen man en vrouw meer is maar leven in volheid – mensen die als man en vrouw tot menszijn als beeld van God geroepen zijn.
5) „Het is mijn vaste hoop dat Maria die met de leerlingen bij het laatste avondmaal aanwezig was, deze laatste voorbereidingen zal leiden en de deelnemers aan de Synode in hun beraadslagingen bijstaan.“ – Een zin van kardinaal Jan P. Schotte, de secretaris van de Synode, uit het voorwoord van Instrumentum Laboris, doet de oren spitsen. Tot nu toe werd onder andere met de verwijzing dat Maria niet bij het laatste avondmaal aanwezig was, door het Vaticaan de uitsluiting van vrouwen uit het ambt gemotiveerd.
  • Rooms-katholieke vrouwen verwachten derhalve van de Europese bisschoppensynode dat zij Maria opnieuw ontdekt – namelijk diegene uit het Nieuwe Testament, een vrouw, die haar weg in het geloof zoekt te gaan, het nodige beseft, veel niet begrijpt, steeds weer opnieuw vecht voor vertrouwen. En vrouwen verwachten dat vrouwelijke beelden van God en vrouwen uit het Oude en Nieuwe Testament in de toekomst minstens zo sterk het leven van de kerk gaan beheersen als bijbelse mannen en mannelijk spreken van God. 2000 jaar verbergen en verdringen van vrouwen en haar wezenlijke bijdrage in de heilsgeschiedenis van God met de mensen is werkelijke genoeg!


Return to FORUM home page

Webpage Editor: Ingrid H. Shafer, Ph.D.
  e-mail address: facshaferi@mercur.usao.edu or ihs@ionet.net
Posted 21 September 1999
Last revised 21 September 1999
Copyright © 1998 Ingrid H. Shafer